ReviewSùi mào gà là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến và có tốc độ lây lan nhanh nhất hiện nay. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có tới hơn 630 triệu người trên thế giới từng nhiễm virus HPV – tác nhân chính gây bệnh sùi mào gà. Bệnh không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản mà còn tác động lớn đến tâm lý và đời sống tình dục.
Vậy bệnh sùi mào gà là gì, nguyên nhân do đâu, triệu chứng nhận biết thế nào, có thể điều trị khỏi không và làm sao để phòng ngừa? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin khoa học, chính xác và đầy đủ nhất.
Bệnh sùi mào gà là gì?
Sùi mào gà (Genital Warts) là bệnh lý do virus HPV (Human Papillomavirus) gây ra. Đây là loại virus DNA có hơn 200 chủng khác nhau, trong đó khoảng 40 chủng có khả năng lây truyền qua đường tình dục, gây tổn thương niêm mạc và da tại bộ phận sinh dục, hậu môn, miệng và cổ họng.
Các tổn thương do HPV thường biểu hiện dưới dạng:
- U nhú mềm, nhỏ, màu hồng hoặc trắng nhạt.
- Lâu dần phát triển thành cụm lớn, bề mặt sần sùi, trông giống hoa súp lơ hoặc mào gà.
HPV không chỉ gây sùi mào gà mà còn là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn tới ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, ung thư dương vật và ung thư hầu họng.
📖 CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ) cho biết: HPV là bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất, gần như tất cả những người có quan hệ tình dục đều sẽ nhiễm ít nhất một type HPV trong đời CDC, 2023.
Nguyên nhân và đường lây bệnh sùi mào gà
Virus HPV là nguyên nhân trực tiếp gây sùi mào gà. Tuy nhiên, để virus xâm nhập và gây bệnh, thường có liên quan đến những yếu tố và con đường lây truyền sau:
Quan hệ tình dục không an toàn
- Lây qua quan hệ âm đạo, hậu môn, đường miệng.
- Nguy cơ lây nhiễm cao ngay cả khi chỉ quan hệ một lần.
Tiếp xúc da – niêm mạc
HPV có thể lây khi da hoặc niêm mạc tiếp xúc trực tiếp với vùng có tổn thương, vết loét hoặc mụn sùi.
Sử dụng chung đồ cá nhân
Khăn tắm, quần lót, dao cạo, bàn chải đánh răng có dính dịch tiết chứa HPV đều có thể trở thành nguồn lây.
Truyền từ mẹ sang con
- Trẻ có thể nhiễm HPV khi sinh thường qua đường âm đạo.
- Một số trường hợp trẻ sơ sinh bị u nhú thanh quản tái phát do lây HPV từ mẹ.
Các yếu tố nguy cơ
- Quan hệ với nhiều bạn tình.
- Hệ miễn dịch suy giảm (người mắc HIV, sau ghép tạng).
- Hút thuốc lá, rượu bia nhiều.
- Bắt đầu quan hệ tình dục sớm.
Triệu chứng bệnh sùi mào gà
Thời gian ủ bệnh của HPV thường từ 2–9 tháng, có trường hợp kéo dài hơn. Trong giai đoạn đầu, bệnh nhân hầu như không có triệu chứng, dễ bỏ qua.
Triệu chứng tại chỗ
- Xuất hiện các mụn nhỏ, mềm, màu hồng hoặc trắng nhạt.
- Ban đầu mọc đơn lẻ, sau lan rộng thành từng mảng giống mào gà.
- Vị trí thường gặp: âm hộ, âm đạo, cổ tử cung, dương vật, bìu, hậu môn, khoang miệng.
Triệu chứng toàn thân
- Ngứa rát, đau khi quan hệ.
- Ra khí hư bất thường (ở nữ), tiết dịch dương vật (ở nam).
- Một số trường hợp chảy máu khi tổn thương bị cọ xát.
Ở phụ nữ
- Mụn sùi mọc ở môi lớn, môi bé, âm hộ, cổ tử cung.
- Có thể gây chảy máu âm đạo bất thường, đau khi quan hệ.
Ở nam giới
- Xuất hiện mụn ở dương vật, rãnh bao quy đầu, bìu.
- Có thể gây tiểu buốt, vướng víu.
📖 Theo Mayo Clinic, mụn cóc sinh dục có thể nhỏ đến mức khó nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng vẫn có khả năng lây lan cho bạn tình Mayo Clinic, 2024.
Biến chứng của bệnh sùi mào gà
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sùi mào gà có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm:
- Ung thư cổ tử cung: Chủng HPV-16 và HPV-18 chiếm tới 70% các ca ung thư cổ tử cung.
- Ung thư dương vật, hậu môn, hầu họng.
- Nhiễm trùng thứ phát do các tổn thương bị trầy xước, loét.
- Ảnh hưởng thai kỳ: Phụ nữ mang thai mắc sùi mào gà dễ sinh non, lây HPV cho con.
- Tâm lý – xã hội: Gây mặc cảm, tự ti, rạn nứt tình cảm vợ chồng.
Chẩn đoán bệnh sùi mào gà
Để xác định chính xác, bác sĩ thường chỉ định:
- Khám lâm sàng: Quan sát tổn thương bằng mắt thường.
- Xét nghiệm HPV DNA: Phát hiện chủng HPV gây bệnh.
- Pap smear (phết tế bào cổ tử cung): Tầm soát tổn thương tiền ung thư ở nữ.
- Soi cổ tử cung, soi niệu đạo, soi hậu môn: Đánh giá mức độ tổn thương.
- Sinh thiết: Xác định tính chất mô học, loại trừ ung thư.
Điều trị bệnh sùi mào gà
Hiện nay chưa có thuốc tiêu diệt hoàn toàn HPV. Tuy nhiên, có thể điều trị triệu chứng, loại bỏ mụn sùi và giảm nguy cơ lây lan.
1. Điều trị bằng thuốc
- Podophyllin, Podofilox: Bôi tại chỗ, làm hoại tử tổn thương.
- Imiquimod: Tăng cường miễn dịch tại chỗ.
- Sinecatechins: Chiết xuất từ trà xanh, dùng cho tổn thương ngoài.
⚠️ Không tự ý dùng thuốc, cần có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa da liễu hoặc phụ khoa.
2. Thủ thuật ngoại khoa
- Đốt laser CO₂: Hiệu quả với tổn thương lớn, sâu.
- Áp lạnh (cryotherapy): Dùng nitơ lỏng hủy tế bào.
- Đốt điện cao tần: Nhanh, ít chảy máu.
- Phẫu thuật cắt bỏ: Áp dụng cho tổn thương quá lớn.
3. Điều trị kết hợp
- Tăng cường sức đề kháng, ăn uống lành mạnh.
- Điều trị đồng thời cho cả bạn tình để tránh tái nhiễm.
- Theo dõi tái khám định kỳ vì bệnh dễ tái phát.
📖 Theo WHO, việc quản lý HPV cần kết hợp giữa điều trị triệu chứng và dự phòng bằng vắc xin WHO, 2024.
Cách phòng ngừa bệnh sùi mào gà
1. Tiêm vắc xin HPV
- Hiệu quả cao nhất khi tiêm trước khi có quan hệ tình dục.
- Khuyến cáo cho cả nam và nữ từ 9–26 tuổi.
- Một số loại vắc xin phổ biến: Gardasil, Cervarix, Gardasil 9.
2. Quan hệ tình dục an toàn
- Sử dụng bao cao su.
- Hạn chế quan hệ với nhiều bạn tình.
- Chung thủy một vợ một chồng.
3. Giữ vệ sinh cá nhân
- Không dùng chung khăn, quần áo lót, dao cạo.
- Vệ sinh bộ phận sinh dục sạch sẽ.
4. Tăng cường sức đề kháng
- Ăn uống đủ chất, ngủ đúng giờ.
- Tránh hút thuốc, hạn chế rượu bia.
5. Khám định kỳ
- Phụ nữ nên tầm soát ung thư cổ tử cung (Pap smear, HPV test).
- Nam giới có nguy cơ cao nên khám da liễu – nam khoa.
Câu hỏi thường gặp về bệnh sùi mào gà
1. Bệnh sùi mào gà có chữa khỏi hoàn toàn không?
Hiện chưa có phương pháp loại bỏ hoàn toàn HPV. Điều trị chỉ giúp loại bỏ tổn thương, giảm tái phát. Một số người có thể tự đào thải virus nhờ hệ miễn dịch khỏe mạnh.
2. Sùi mào gà có nguy hiểm không?
Có. Ngoài ảnh hưởng tâm lý, bệnh còn làm tăng nguy cơ ung thư, đặc biệt ở phụ nữ (ung thư cổ tử cung).
3. Bao cao su có ngăn ngừa sùi mào gà không?
Bao cao su giúp giảm nguy cơ nhưng không bảo vệ tuyệt đối, vì HPV có thể lây qua vùng da không được che phủ.
4. Phụ nữ mang thai bị sùi mào gà có ảnh hưởng gì?
Có thể gây khó khăn khi sinh thường và lây sang con. Bác sĩ có thể chỉ định mổ lấy thai nếu tổn thương lớn.
5. Tiêm vắc xin HPV rồi có cần đi khám định kỳ không?
Có. Vắc xin chỉ ngừa được một số chủng HPV, không bảo vệ 100%. Việc tầm soát vẫn rất cần thiết.
Kết luận
Bệnh sùi mào gà là bệnh lây truyền qua đường tình dục do HPV gây ra, có khả năng lây lan nhanh và tái phát nhiều lần. Hiện chưa có thuốc đặc trị loại bỏ hoàn toàn virus, nhưng điều trị sớm giúp kiểm soát triệu chứng, giảm nguy cơ biến chứng. Chủ động tiêm vắc xin, duy trì lối sống tình dục an toàn và khám sức khỏe định kỳ là những cách phòng ngừa hiệu quả nhất.
Tài liệu tham khảo
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2023). Genital HPV Infection – Fact Sheet. Retrieved from https://www.cdc.gov/std/hpv/stdfact-hpv.htm
- World Health Organization (WHO). (2024). Human papillomavirus (HPV) and cervical cancer. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer
- Mayo Clinic. (2024). Genital warts – Symptoms and causes. Retrieved from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/genital-warts/symptoms-causes/syc-20355234
- National Cancer Institute (NCI). (2023). HPV and Cancer. Retrieved from https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-and-cancer
- PubMed Central. (2022). Human papillomavirus infection and genital warts: Epidemiology and pathogenesis. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7579625/
