Stress là một phản ứng tự nhiên của cơ thể trước những áp lực về tâm lý và thể chất. Tuy nhiên, khi stress kéo dài, nó không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn tác động đến sức khỏe thể chất, đặc biệt là cân nặng. Vậy stress có làm tăng cân không? Đây là câu hỏi được nhiều người quan tâm, nhất là khi thấy bản thân hoặc người thân bỗng nhiên tăng cân không kiểm soát trong những giai đoạn căng thẳng. Bài viết dưới đây sẽ giải mã mối liên hệ giữa stress và cân nặng, cũng như đưa ra cách quản lý hiệu quả.
1. Stress là gì và tại sao nó ảnh hưởng đến cân nặng?
Stress là trạng thái căng thẳng, lo lắng do cơ thể phản ứng với những tình huống khó khăn. Khi bị stress, cơ thể sẽ sản xuất ra hormone cortisol – được biết đến là “hormone stress”. Cortisol có vai trò quan trọng trong việc điều hòa năng lượng, chuyển hóa và phản ứng chống lại các yếu tố gây áp lực.
Tuy nhiên, khi cortisol tăng cao liên tục trong thời gian dài do stress kéo dài, nó có thể làm thay đổi cách cơ thể xử lý năng lượng và chất dinh dưỡng, từ đó ảnh hưởng đến cân nặng theo nhiều hướng khác nhau.
Vì sao stress khiến bạn dễ tăng cân?
2. Stress có làm tăng cân không? Câu trả lời là có thể
Theo các nghiên cứu khoa học, stress có thể dẫn đến tăng cân nhưng không phải ai cũng bị ảnh hưởng giống nhau. Cơ chế tăng cân do stress chủ yếu qua các tác động sau:
2.1. Tăng hormone cortisol kích thích thèm ăn
Cortisol tăng cao làm cơ thể khao khát các loại thực phẩm giàu calo, đặc biệt là đồ ngọt, đồ béo và thức ăn nhanh. Điều này làm bạn ăn nhiều hơn bình thường và dễ dẫn đến thừa năng lượng, tăng cân.
2.2. Stress làm giảm hoạt động thể chất
Khi căng thẳng, nhiều người có xu hướng lười vận động, mệt mỏi và ít tập luyện. Việc này làm giảm lượng calo tiêu thụ, khiến năng lượng dư thừa tích tụ dưới dạng mỡ.
2.3. Ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất
Stress kéo dài có thể làm rối loạn quá trình trao đổi chất, khiến cơ thể lưu trữ mỡ nhiều hơn thay vì đốt cháy. Ngoài ra, stress cũng gây ra tình trạng đề kháng insulin, góp phần tăng tích tụ mỡ bụng.
2.4. Rối loạn giấc ngủ
Stress thường đi kèm với mất ngủ hoặc giấc ngủ không sâu. Giấc ngủ kém làm tăng hormone ghrelin – hormone kích thích đói – và giảm hormone leptin – hormone báo no, dẫn đến tăng cảm giác thèm ăn.
Stress ảnh hưởng đến sức khỏe cơ thể bạn thế nào?
3. Ngoài tăng cân, stress còn ảnh hưởng thế nào đến cân nặng?
Không phải tất cả mọi người đều tăng cân khi bị stress. Một số người có thể giảm cân do mất cảm giác ngon miệng hoặc ăn ít hơn. Tuy nhiên, đa số sẽ tăng cân vì các lý do đã nêu trên.
Stress còn gây ra các vấn đề sức khỏe khác như tăng huyết áp, suy giảm miễn dịch, bệnh tim mạch, và các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu. Tất cả những yếu tố này đều gián tiếp ảnh hưởng đến cân nặng và chất lượng cuộc sống.
4. Cách kiểm soát cân nặng khi bị stress
Để tránh tăng cân do stress, bạn cần chú ý đến cả yếu tố tâm lý và chế độ sinh hoạt. Dưới đây là một số cách giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả:
4.1. Quản lý stress đúng cách
- Thực hành thiền, yoga, hít thở sâu để giảm căng thẳng.
- Dành thời gian thư giãn, giải trí, tránh làm việc quá sức.
- Tìm sự hỗ trợ từ người thân hoặc chuyên gia tâm lý khi cần thiết.
4.2. Ăn uống lành mạnh
- Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh, trái cây tươi và protein nạc.
- Hạn chế đồ ngọt, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn.
- Ăn đủ bữa, tránh ăn quá nhiều khi stress.
4.3. Tăng cường vận động
- Duy trì thói quen tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội hoặc tập yoga.
- Vận động giúp giảm cortisol và cải thiện tâm trạng.
4.4. Giữ giấc ngủ chất lượng
- Tạo không gian ngủ yên tĩnh, thoáng mát.
- Hạn chế dùng thiết bị điện tử trước khi ngủ.
- Đi ngủ và thức dậy đúng giờ để duy trì đồng hồ sinh học.
5. Lời kết
Stress có thể làm tăng cân nếu không được kiểm soát tốt, qua việc kích thích thèm ăn, làm giảm hoạt động thể chất và gây rối loạn trao đổi chất. Hiểu rõ mối liên hệ này giúp bạn chủ động hơn trong việc quản lý căng thẳng và giữ cân nặng ổn định. Kết hợp các biện pháp giảm stress, ăn uống khoa học và vận động đều đặn sẽ mang lại hiệu quả lâu dài cho sức khỏe và vóc dáng.
