U xơ tử cung có mấy loại? Loại nào thường gặp nhất?

U xơ tử cung (tên y khoa: Uterine fibroids hay Leiomyomas) là khối u lành tính hình thành từ tế bào cơ trơn ở thành tử cung. Đây là một trong những bệnh phụ khoa phổ biến nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt từ 30 – 50 tuổi.

Mặc dù lành tính, u xơ tử cung có thể gây ra nhiều phiền toái: rối loạn kinh nguyệt, rong kinh kéo dài, thiếu máu, đau vùng chậu, thậm chí ảnh hưởng đến khả năng mang thai. Một số trường hợp khối u lớn còn chèn ép bàng quang, trực tràng gây tiểu khó, táo bón hoặc đau lưng.

Điểm đáng chú ý là nhiều phụ nữ có u xơ nhưng không hề nhận ra, bởi bệnh có thể tiến triển âm thầm trong nhiều năm. Chính vì vậy, việc hiểu rõ u xơ tử cung có mấy loại và loại nào thường gặp nhất sẽ giúp chị em nhận biết sớm và có hướng xử lý phù hợp.

Nguyên nhân hình thành u xơ tử cung

Y học hiện đại chưa xác định chính xác nguyên nhân gây u xơ tử cung. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra một số yếu tố liên quan mật thiết đến sự hình thành khối u:

• Rối loạn nội tiết tố nữ (estrogen và progesterone): đây là hai hormone ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển niêm mạc tử cung. Khi nồng độ estrogen cao kéo dài, các tế bào cơ tử cung dễ tăng sinh, tạo điều kiện cho u xơ xuất hiện.

• Yếu tố di truyền: nếu mẹ hoặc chị gái từng bị u xơ, nguy cơ mắc bệnh ở bạn sẽ cao hơn đáng kể.

• Đặc điểm sinh lý: phụ nữ có kinh sớm hoặc mãn kinh muộn sẽ có thời gian tiếp xúc với hormone sinh dục lâu hơn, làm tăng nguy cơ hình thành u xơ.

• Lối sống và chế độ ăn uống: béo phì, ít vận động, ăn nhiều chất béo động vật, thực phẩm chế biến sẵn… đều được cho là yếu tố nguy cơ.

• Yếu tố khác: căng thẳng kéo dài, thiếu vitamin D, hoặc có các bệnh lý kèm theo như tăng huyết áp.

Hiểu rõ nguyên nhân không chỉ giúp nhận diện nhóm nguy cơ cao mà còn mở ra hướng phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.

U xơ tử cung có mấy loại?

Việc phân loại u xơ tử cung thường dựa vào vị trí khối u trong tử cung. Dưới đây là 5 loại chính mà y học thường đề cập:

3.1. U xơ dưới thanh mạc

U xơ dưới thanh mạc nằm ở mặt ngoài của tử cung và phát triển hướng ra ngoài ổ bụng. Khối u loại này ít ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt nhưng lại có thể gây chèn ép các cơ quan lân cận như bàng quang hoặc trực tràng, khiến người bệnh tiểu khó, táo bón hoặc đau vùng hạ vị. Nếu khối u phát triển lớn, bụng có thể to lên như mang thai.

3.2. U xơ trong cơ tử cung

Đây là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 60–70% tổng số ca. U xơ hình thành trong lớp cơ tử cung, làm tử cung to ra, mất cân đối và gây nhiều triệu chứng rõ rệt: rong kinh, đau bụng kinh, đau vùng chậu kéo dài. Do ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc tử cung, loại này có thể gây khó khăn cho quá trình mang thai và sinh nở.

Hình ảnh các loại u xơ tử cung (minh họa)

3.3. U xơ dưới niêm mạc

U xơ dưới niêm mạc phát triển ngay dưới lớp niêm mạc – phần trong cùng của tử cung. Dù ít gặp hơn nhưng đây là loại có ảnh hưởng nghiêm trọng nhất đến sức khỏe sinh sản. Khối u có thể làm biến dạng buồng tử cung, cản trở sự làm tổ của phôi thai, gây vô sinh hoặc sảy thai liên tiếp. Ngoài ra, người bệnh còn thường xuyên bị rong kinh kéo dài, mất máu nhiều.

3.4. U xơ có cuống

Một số khối u xơ phát triển và hình thành cuống nối với tử cung, gọi là u xơ có cuống. Loại này có thể phát triển ở trong hoặc ngoài tử cung. Nguy hiểm ở chỗ cuống u có thể bị xoắn, gây đau bụng dữ dội, thậm chí hoại tử u nếu không xử lý kịp thời.

3.5. U xơ tử cung dạng hỗn hợp

Có những trường hợp khối u vừa phát triển trong cơ tử cung, vừa lấn ra ngoài hoặc vào trong buồng tử cung. Đây được gọi là u xơ dạng hỗn hợp. Bệnh nhân có thể đồng thời gặp nhiều triệu chứng phức tạp, việc điều trị cũng khó khăn hơn.

Loại u xơ tử cung nào thường gặp nhất?

Trong các loại kể trên, u xơ trong cơ tử cung là dạng thường gặp nhất. Loại này không chỉ chiếm tỷ lệ cao mà còn là nguyên nhân chính gây rối loạn kinh nguyệt, thiếu máu mạn tính và ảnh hưởng khả năng sinh sản.

Theo thống kê của Hiệp hội Sản Phụ khoa Hoa Kỳ, khoảng 2/3 phụ nữ mắc u xơ trong cơ sẽ phải điều trị y tế ở một thời điểm nào đó trong đời. Chính vì vậy, đây là loại u xơ mà phụ nữ cần đặc biệt quan tâm.

Dấu hiệu nhận biết u xơ tử cung sớm cho chị em phụ nữ

Triệu chứng theo từng loại u xơ tử cung

Triệu chứng của u xơ phụ thuộc nhiều vào loại và kích thước khối u:

• U xơ trong cơ: rong kinh, đau bụng dữ dội trong kỳ kinh, thiếu máu, đau vùng chậu, bụng dưới to dần.

• U xơ dưới niêm mạc: chảy máu bất thường, vô sinh, sảy thai nhiều lần.

• U xơ dưới thanh mạc: ít ảnh hưởng đến kinh nguyệt nhưng gây chèn ép bàng quang, trực tràng.

• U xơ có cuống: có thể gây đau bụng đột ngột khi cuống bị xoắn.

• U xơ hỗn hợp: biểu hiện phức tạp, kết hợp nhiều triệu chứng trên.

Điểm quan trọng là: cùng một loại u xơ nhưng mỗi người có thể có biểu hiện khác nhau, do cơ địa và tình trạng sức khỏe tổng thể.

Ảnh hưởng của từng loại u xơ đến sức khỏe sinh sản

Mỗi loại u xơ đều tiềm ẩn nguy cơ nhất định đối với khả năng sinh sản:

• U xơ trong cơ: làm biến dạng thành tử cung, gây khó thụ thai, tăng nguy cơ sảy thai.

• U xơ dưới niêm mạc: ảnh hưởng trực tiếp đến buồng tử cung – nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh.

• U xơ dưới thanh mạc: chủ yếu ảnh hưởng chất lượng cuộc sống hơn là khả năng mang thai, nhưng nếu u lớn có thể gây biến chứng khi mang thai.

• U xơ có cuống: nguy cơ biến chứng cấp tính như xoắn, cần can thiệp sớm.

Phương pháp chẩn đoán từng loại u xơ tử cung

Để xác định loại u xơ, bác sĩ thường chỉ định:

• Siêu âm bụng hoặc siêu âm đầu dò âm đạo: phương pháp phổ biến nhất, giúp phát hiện vị trí, kích thước u.

• Cộng hưởng từ (MRI): cung cấp hình ảnh rõ nét hơn, đặc biệt khi cần phân biệt các loại u.

• Nội soi buồng tử cung: hữu ích trong chẩn đoán u xơ dưới niêm mạc.

• Xét nghiệm máu: kiểm tra thiếu máu do chảy máu tử cung kéo dài.

Cách điều trị u xơ tử cung theo từng loại

Viên nén để thu nhỏ u xơ

8.1. Điều trị nội khoa

Áp dụng cho khối u nhỏ, triệu chứng nhẹ. Thuốc thường dùng gồm:

• Thuốc điều hòa hormone (GnRH agonist, progestin).

• Thuốc tránh thai nội tiết để kiểm soát chu kỳ kinh.

• Thuốc giảm đau, bổ sung sắt khi thiếu máu.

8.2. Điều trị ngoại khoa

• Bóc nhân xơ: dành cho phụ nữ còn mong muốn sinh con.

• Cắt tử cung: áp dụng khi khối u quá to, tái phát nhiều lần, hoặc đã mãn kinh.

8.3. Phương pháp hiện đại ít xâm lấn

• Nút động mạch tử cung (UAE): chặn nguồn máu nuôi khối u.

• Đốt u bằng sóng cao tần hoặc siêu âm hội tụ (HIFU): giảm kích thước u mà không cần phẫu thuật mở.

Cách phòng ngừa u xơ tử cung tái phát

• Giữ cân nặng hợp lý.

• Ăn nhiều rau xanh, hạn chế chất béo động vật.

• Tập thể dục đều đặn.

• Khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm bất thường.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đi khám ngay nếu có:

• Rong kinh kéo dài, mất máu nhiều.

• Đau bụng dữ dội, đặc biệt là đau đột ngột.

• Khó mang thai hoặc sảy thai nhiều lần.

• Bụng dưới ngày càng to bất thường.

Kết luận

U xơ tử cung có nhiều loại khác nhau, trong đó u xơ trong cơ tử cung là dạng phổ biến nhất. Mỗi loại có đặc điểm, triệu chứng và mức độ ảnh hưởng riêng đến sức khỏe sinh sản. Việc chẩn đoán sớm và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe phụ khoa của phụ nữ.